هوش هیجانی
عصبانی شدن آسان است همه می توانند عصبانی شوند,اما عصبانی شدن در برابر شخص مناسب ,به میزان مناسب در زمان مناسب , به دلیل مناسب و به روش مناسب آسان نیست (ارسطو)
هوش هیجانی (مفاهیم و کاربردها)
هیجان چیست؟
- احساس, فکر و حالات رواني مثبت و منفي و علايم جسماني همراه آنها که منجر به عمل یا واکنشی بر اساس این حالات می گردد .
- هیجان شامل فکر- علایم جسمانی و رفتار است.
- خشم، ترس، عشق و محبت، تنفر، اميد، نااميدي، نگراني، احساس حقارت، غرور، غم و اندوه، شادي، تعجب، شرم، پشيماني، دلسوزی , نمونه هایی از هیجانات هستند.
اهمیت هیجان در زندگی
تصمیم گیری های ما بر اساس حالات هیجانی است. عمیق ترین احساسات، اشتیاق ها و آرزوهای ما , اصلی ترین راهبران ما هستند. بی سوادی هیجانی یکی از عمده ترین دلایل بروز مشکلاتی چون افسردگی, اضطراب , گوشه گیری , نقص در توجه یا تفکر, بزهکاری, اعتیاد و تعاملات اجتماعی معیوب می باشد.
مهارت هوش هيجاني
- توانایی شناخت و درک احساسات و هيجانات خود و ديگران ,
- توانایی تنظیم و کنترل هيجانات به نحو مناسب ,
- توانایی استفاده درست از هیجانات براي برقراري ارتباط بهتر با خود و ديگران.
چهار عنصر هوش هيجاني
- استفاده از هيجان ها
- تنظيم هيجان ها
- درك هيجان ها
- شناخت هيجانات خود و ديگران
عناصر هوش هیجانی
- هوش هیجانی دارای 2 مولفه اصلی است:
قابلیت فردی که شامل:
- خود آگاهی
- خود مدیریتی
قابلیت اجتماعی که شامل:
- آگاهی اجتماعی (همدلی)
- مدیریت روابط
عناصر و مهارت هاي هوش هیجانی
- خود آگاهي : توانائي درك صحيح و دقيق هيجانها
- خود مديريتي : توانائي استفاده از آگاهي هيجاني براي انعطاف پذيري و رهبري مثبت رفتار
- آگاهي اجتماعي (همدلي) : توانائي حدس زدن دقيق هيجان ديگران
- مديريت رابطه : توانائي بكار گيري آگاهي از هيجان خود و ديگران
اهميت هوش هيجاني
- بررسی علل و عواقب حالات هیجانی
- عملکرد صحیح و اتخاذ تصمیمات معقولانه تر در موقعیت فشارزا و تهدیدکننده
- بهره گیری از حداکثر توان خود
- مساله مداری به جای فرار از مشکلات
- افزایش اعتماد به نفس
- کاهش ابتلا به بیماری های روانی و آسيبهاي اجتماعي
- افزایش خشنودي ، شادي و ایجاد احساس های مثبت
- تاثیرگذاری بر دیگران و افزایش کارایی
- موفقیت در شغل و افزایش رضایت مندی شغلی
- احساس همدلی و كمك به ديگران
- در حل مشكلات و تعارضها بهتر عمل مي كنند
- رفتارهاي خود تخريبي (مثل استفاده از مواد مخدر، صرف مشروبات الكلي، …) كمتري دارند.
- دوستان بهتر و بيشتري دارند
- بيشتر از ديگران قادرند هيجانات و تكانه هاي خود را كنترل كنند
- خوشحالتر، سالمتر و موفق تر از ديگران هستند.
بر اساس نتایج تحقيقات ،كودكاني كه از نظر هيجاني سالم تر و باهوش تر هستند، ويژگيهاي زير را دارند:
۱- يادگيرندگان بهتري هستند.
۲- مشكلات رفتاري كمتري دارند.
۳- درباره ديگران احساسات بهتري دارند.
۴- در مقابل فشار همسالان بهتر مقاومت مي كنند.
۵- خشونت كمتري دارند و قادر به همدلي بيشتري هستند.
فردي كه داراي هوش هيجاني بالاتري است به خوبی می داند هیجانات خود را چه وقت، كجا، با چه كسي و چگونه ابراز كند.
پدر و مادر ؛ تاثير گذار ترين افراد در تربيت هوش هيجاني كودك هستند…
هوشیاری عاطفی
شامل توانائی کنترل کردن امیال , به تاخیر انداختن کامجوئی ,ایجاد شور شوق در خود , تشخیص حالات شخص دیگر , و از عهده بالا و پائین های زندگی برآمدن
(دانیل گلمن نویسنده کتاب هوش هیجانی (عاطفی}
خانواده نخستین آموزشگاه ما در باره عاطفه است
انواع والد در رابطه با هوش هیجانی
- والد های بی اعتنا : احساس منفی فرزندان را نادیده می گیرند
- والد های ناراضی : احساس منفی فرزندان آنان را ناراحت می کند
- والدهای بی عنان : احساس منفی فرزندان را می پذیرند و با آنها همدلی می کنند اما راهنمائی نمی کنند و برای رفتار آنها حد و مرزی تعیین نمی کنند.
والد های بی اعتنا
- احساس كودك را كوچك تلقي مكند يا ناديده ميگيرد
- مايل است احساسات منفي سريع از بين برود
- با پرت كردن حواس عواطف را سركوب مي كند
- از عواطف كودكان هراسان ، نگران ، عصباني ،آزرده مي شود
- معتقد است عواطف منفي مضر يا سمي است
- باور دارد عواطف منفي به معني ناسازگاري است
- با فرزند مشكل را حل نمي كند، گذر زمان مشكل را حل خواهد كرد
والد های ناراضی
- انتقاد از ابراز عواطف كودك
- هنگام ابراز عواطف كودك او را تنبه يا مجازات مي كند
- اعتقاد دارد عواطف منفي را بايد كنترل كرد
- اعتقاد دارد عواطف منفي انسان را ضعيف مي كند
- باور دارد عواطف منفي غير مفيد و موجب وقت تلف كردن است
- علاقمند به اطاعت كودك از مرجع قدرت ،پدر يا مادر است
والدهای سهل انگار
- ابراز عواطف كودك را مي پذيرد
- دلداري يا همدلي در هنگام بروز عواطف
- در باره عواطف به كودك درس نمي دهد
- به كودك كمك نمي كند تا مشكل را خود حل كند
- اعتقاد دارد به غير از ابراز عواطف منفي بايستي آن را رها كرد تا كار به انجام برسد
والدهای راهنمای عاطفه
- تاحدودی شبیه والدهای بی عنان هستند
- احساسات فرزندشان را بدون قید و شرط می پذیرند طرد نمی کنند و نادیده نمی گیرند
- آنها نسبت به عواطف هوشیار هستند و عواطف را سودمند می دانند حتی عواطف منفی مثل ترس , خشم , نفرت و غم
- خشم خلاقیت
- آنها از ابراز عاطفه فرزندان راضی هستند زیرا نشان میدهد والد و فرزند دارای ارزش یکسانی هستند
از لحظات عاطفي والدين بايستي زماني را براي،گوش دادن به كودك، همدلي و محبت و سخنان آرامبخش، كمك به كودك براي نام گذاري احساسي كه تجربه مي كند، راهنمائي براي تنظيم عواطف، تعيين حد و آموزش شيوه ابراز عواطف به شيوه اي قابل قبول، آموزش مهارتهاي حل مشكل در نظر بگیرند.
پنج گام راهنمای عاطفه
- نسبت به عواطف کودک و نوجوان هوشیار باشید
- عاطفه را فرصتی برای صمیمیت و آموزش ببینید
- با همدلی به گفته کودک و نوجوان گوش کنید و به احساسات او اعتبار ببخشید
- به کودک و نوجوان کمک کنید تا عواطفش را بشناسد و نام گذاری کند
- ضمن کمک به کودک و نوجوان برای حل مسئله حد تعیین کنید
نتایج راهنمای عاطفه
- از سلامت بهتری برخوردارند
- نمرات بهتری در مدرسه می گیرند
- با دوستان خود سازگاری بیشتری دارند
- مشکلات رفتاری کمتری دارند
- کمتر مستعد رفتارهای خشونت بار هستند
- فرد انعطاف پذیری تبدیل می شوند
- در شرایط دشوار غمگین , خشمگین یا هراسان می شوند اما بهتر می توانند خود را آرام کنند
کودکانی و نوجواناني که می توانند عشق و حمایت والدین را حس کنند کمتر دچار خشونت جواني، رفتار غیراجتماعی، اعتیاد به مواد مخدر، فعالیت جنسی زودتر از موعد، خودکشی در نوجوانی، عدم موفقیت در مدرسه، زندگی ناموفق و عدم یافتن دوست نامناسب می شوند.
